Sistit
Akut Sistit: Sistit idrar kesesinin (mesane) enfeksiyonudur. İdrar yolları ve üreme sisteminde en sık görülen hastalıklardan biridir. Zamanında tedavi edilmezse hastalık böbrekleri de etkileyecek biçimde yayılabilir , mesane ve böbreklerde kalıcı hasarlar oluşturabilir.
Nedenleri
Cinsel ilişki, idrar yolundan girilerek yapılan girişimler, gebelik ve doğum, nörolojik hastalıklar, mesane taşı, prostat hastalıkları, sıvı tüketiminin az olması, mesanenin enfeksiyon etkenlerine karşı biyolojik savunma unsurlarının yetersiz olması gibi durumlarda bakteriler mesane içerisine girerek akut sistite yol açabilir.
Kadınlarda üretra erkeklerdekinden çok daha kısa ğiçin dış ortamdan bakterilerin mesaneye ulasması daha kolaydir. Bu nedenle kadınlarda sistitlerin görülme orani çok daha fazladir. Kadınların en az % 20'si yaşamları boyunca en az bir kez sistite yakalanırlar.
Sistitin en sık rastlanılan sebebi Escherichia coli ( E.coli: koli basili) adlı mikroorganizmadır.
Belirtileri
- İdrar yaparken yanma ve sızı
- Sık idrara çıkma
- Kasıklarda ve makatta ağrı
- Ateş
- Terleme
- Yorgunluk
- Kusma ve bulantı
- Bulanık ve kötü kokulu idrar
- Cinsel ilişki sırasında ağrı
- Kanlı idrar yapma
- Risk Faktörleri
- Çok eşlilik
- Tümör nedeni ile aşağı idrar yolunda daralma veya tıkanma
- İdrar sondası kullanımı
- Hamilelik
- Şeker hastalığı
- Genital temizliğe dikkat edilmemesi
- Geçirilmis felç gibi mesane boşalmasını engelleyebilecek durumlar
- Yaşlılık
Tanı
İdrar analizi ve idrar kültürü yapılmalıdır. Ayrıca mesanenin ultrasonografi ile incelenmesi, sistite yol açan bir nedeni ortaya koymak için yararlı olabilir.
Tedavi
Tedavi 3 günlük kısa süreli antibiyotik tedavisi verilmelidir. En etkin korunma yöntemi ise kişisel hijyen ve cinsel ilişki sonrası idrar yaparak idrar kesesinin boşaltılmasıdır. Bu koruyucu yönteme rağmen sık sistit olan kadınlara cinsel ilişkiden hemen sonra tek doz antibiyotik verilir. Çok nadiren buna rağmen sık sistit olan kadınlarda ise düşük dozda ve uzun süreli antibiyotik tedavisi uygulanır. Ayrıca sık sistit olan kadınlar altta yatan taş, idrar kesesi sarkması, idrar fistülleri gibi hastalıkların araştırılması açısından radyolojik tetkikler ve sistoskopi ile değerlendirilmelidir.
Kronik Bakteriyel Sistit
1 yıl içinde 3 veya daha fazla sayıda tekrarlayan, arada asemptomatik bakteriüri devreleri gösteren mesane enfeksiyonudur.Ayırıcı tanısında; tüberküloz sistiti, radyasyon sistiti ve erkeklerde kronik prostatitler önemlidir. Tedavisinde uzun dönem baskılayıcı antibiyotik verilmesi ve idrarın asitleştirilmesi (asidifikasyonu) etkilidir.
Non Bakteriyel Sistit
Klinik olarak sistit tablosu gösteren ancak kültürde bakteri üretilemeyen durumlardır. İki Gruba ayrılır:
Allerjik sistitler
Radyasyon sistiti veya kimyasal sistitler (siklofosfamid kullanımına bağlı)
Allerjik Eozinofilik Sistit
Sebebi tam olarak bilinmemekle birlikte genelde allerji öyküsü olanlarda raslanır. İdrarda yanma, sızı, kanama görülebilir ve karın alt bölgede ağrı olabilir. Radyolojik olarak mesane kanserine benzer görüntü verebilir. Kesin tanı endoskopi ve biyopsi ile konulur. Uygun antibiyotik, antiflojistik ve steroid tedavi uygulanabilir.
Radyasyon Sistiti
Işın tedavisi (radyoterapi) sırasında görülebileceği gibi tedavi sonrasındaki yıllarda bile görülebilir. Radyasyonun etkisiyle oluşan doku iskemisi ve damar harabiyetine bağlı doku bütünlüğü bozulur ve mesanenin en iç tabakası olan mukoza yer yer dökülür. Hastalarda sık idrar etme, yanma sızı, idrarda kanama, mesanenin kapasitesinin ve elastikiyetinin azalmasına bağlı sıkışma hissi ve buna bağlı idrar kaçırma görülür. Kesin tanı endoskopi ve biyopsi ile konulur. Tedavi semptomatiktir (sadece şikayetleri gidermeye yöneliktir). Şiddetli kanamalarda mesane içerisine formalin veya gümüş nitrat solüsyonları verilerek yıkama (irigasyon) yapılır veya kanamalarda koterizasyon yeterli olur. Tedaviye dirençli durumlarda bazı cerrahi teknikler ve veya hiperbarik oksijen tedavisi de kullanılabilir.
Kimyasal Sistiti
En belirgin örneği siklofosfamid adlı kemoterapötik ilaca (kanser tedavisinde kullanılan maddeler) bağlı gelişen sistittir. En önemli yakınma idrarda kanamadır. Siklofosfamidin kendisi mesane mukozasına zehirli (toksik) olmayıp karaciğerdeki metaboliti olan acrolein problem yaratır. Tedavide etken ajanın kullanımının durdurulması ve semptomatik tedavi uygulanır.