Varikosel Nedir?

Varikosel  testislerdeki kanı boşaltan venlerin (toplar damar) genişleyip büyümelerine verilen isimdir.

Varikoselin tanınması niçin önemlidir?

Kısırlık (infertilite) yakınması ilebaşvuran insanların hemen hemen yarısında varikosel olması ve bu rahatsızlığın tedavi edilebilir kısırlık sebepleri arasında yer alması biz ürologlar için önemlidir. Ayrıca daja önce çocuk sahibi olan bireyler arasında ikinci defa çocuk sahibi olamayan kişilerin (sekonder infertilite) ise en az 10 tanesinden 8’inde varikosel olduğu gösterilmiştir. Genellikle vücudun sol tarafında gözlenen ancak her iki tarafta da görülebilen varikosel testis boyutlarını ve fonksiyonlarını olumsuz yönde etkileyebilir.

Varikosel kısırlığa nasıl neden olur?

Varikoselin neden kısırlığa sebep olduğu konusunda henüz kesin bir bilgi yoktur ancak oluşan bu negatif etkilerin nedenleri ile ilgili çeşitli teoriler vardır. Bu teorilerden en fazla kabul gören ikisi şunlardır:

1. Testislerin içerisindeki ısının artımı; Sizlerinde fark ettiği gibi testisler vücudun dışında bulunan organlardır. Bu organlar havanın soğuk olduğu zamanlarda skrotumun (etrafında bulunan kesenin) büzülmesi ile yukarı çıkarak sıcaklığı arttırmaya, sucak havalarda ise kesenin tamamen gevşemesi ile tamamen vücut dışında daha soğuk bir ortamda bulunmaya çalışırlar. Varikosel sıcaklığı artırdığı için bu kontrol mekanizması etkisini kaybeder.
2. Artık maddelerin Tam olarak testislerden uzaklaşması nedeniyle beslenme bozukluğunun oluşması sonucunda testis boyutlarında azalma ile semen parametrelerinde bozulma gözlenir.

Sonuç olarak varikosel testis boyutunda azalmaya ve sperm kalitesinde bozulmaya neden olabilir. Bu durumda genişleyen damarların bağlanması ile gelişen bu bozukluklar ortadan kaldırılabilir. Testis boyutlarındaki farklılık cerrahi olarak varikoselin tedavi edilmesinden sonra puberte (ergenlik) öncesi hastalarda tamamen düzelebilirken, hayatın daha geç yıllarında ortaya çıkan varikosel cerrahi olarak tedavi edildiği takdirde testisler arasındaki boyut farklılıkları genellikle düzelmez. Ancak sperm parametrelerinde (spermlerin sayısı, spermlerin hareketliliği, spermlerin yapısal olarak normal olma oranları) düzelmeler gözlenebilir.

Varikosel kimlerde sık gözlenir?

Varikosel gennellikle karın içi basıncın artımına neden olan ya da öğretmen, polis ve bunlar gibi sıklıkla ayakta çalışmaları gerektiren meslekleri olan kişilerde sık gözlenir.

Varikosele ağrı eşlik eder mi?

Genellkile görüntü olarak ya da ele gelen şişlikler olarak bulgu veren bu rahatsızlık arasında nadiren ağrıya neden olabilir. Ancak bu hastalığa eşlik eden ağrı yakınmasının çok ender görüldüğü tıp dünyasında yaygın olarak kabul gören bir gerçektir ve hastaların bu nedenle ameliyat olmaları önerilmemektedir.

Varikoselin tanısı nasıl konur?

Varikoselin tanısı muayene ile konur. Renkli doppler ultrasonografi tetkiki sadece muayenede süphede kaldığımız hastalarda (daha önceden operasyon geçiren ve operasyon başarısının şüpheli olduğu durumlarda, muayeneyi güçleştirecek sebeplerin olduğu durumlarda) gereklidir.

Varikoselin derecesi nasıl değerlendirilir?

Fiziki inceleme sırasında elde edilen bulgulara ve ultrasonografi bulgularına göre 4 derecede sınıflanır:

• Subklinik varikosel: Fizik incelemede tespit edilemeyen sadece ultrasonografide gösterilebilen geniş toplardamar
• Grande 1 varikosel: Öksürme, ıkınma gibi karın içi basıncı artıran durumlarda inceleme sırasında hissedilen geniş toplardamarlar
• Grande 2 varikosel: Fizik incelemede herhangi bir işlem yapılmaksızın hissedilen geniş toplardamar
• Grande 3 varikosel: Fizik incelemee herhangi bir işlem yapmaksızın dışarıdan görülebilen geniş toplardamarlar

 

Fizik incelemeyi yakiben varikosel saptanırsa ne gibi değerlendirmeler gereklidir?

Fizik incelemeden sonra tek taraflı varikoseli olan kişilerde sperm analizi yapılması gerekmektedir. Sperm analizi anormal çıkar ise bunu doğrulamak için ikinci bir sperm analizinin daha yapılması gerekmektedir. Ayrıca her iki testisinde de varikoseli olan hastaların karın içerisinde ana damarlara bası yapan bir kitle gibi rahatsızlıklarının olmadığından emin olamak amacıyla retroperitonal (böbreklerin ortasında ve arkasında bulunan yer) ultrasonogradi ile bakılması gerekmetedir.

Tedavi gerektiren varikoseller hangileridir?

• Ergenlik öncesi ve sperm analizi için örnek veremeyen kişilerde: Testis hacminin diğerine göre %10’dan daha fazla azaldığı durumlarda
• Erişkinlerde veya kısırlıkla başvuran kişilerde: Testis hacminin diğerine göre %10’dan daha fazla azaldığı durumlarda sperm analizinde; sperm sayısının 20.000.000’dan az olduğu, sperm hareketliliğinin %50’den az olduğu ve sperm morfolojisinin %50’den fazla bozulduğu gözlenen kişilerde

Tedaviden en çok başarıyı Grade 2-3 varikoseli olan hastalar görmektedir. En az başarı subklinik varikoseldedir ve bu hastaların cerrahi olarak tedavilerinin yapılmaması tıp dünyasında yaygın  kabul gören bir durumdur. Testislerinde ağrı olan ve inceleme ile varikosel saptanan erkeklerde bu ağrının mutlaka varikoselden kaynaklanıyor olması gerekmez. Bu nedenle önce diğer nedenler araştırılmalı ve hastanın şikayetlerinin tedavisi yapılmalı, ondan sonra varikoselin tedavisine geçilmelidir.

Tedavi gerektirmeyen varikoseller hangileridir?

Normal semen analizi saptanan erkeklerde veya subklinik varikoseli olan erkeklerin veta testis hacimlerinde bir değişiklik tespit edilmeyen varikoselli çocukların ameliyat edilmeleri gerekmez. Testiste ağrısı olan ve varikoseli olan hastalar ancak ağrı nedeninin varikosel dışında bir rahatsızlık olmadığı gösterildikten ve ağrı kesicilerden fayda göremediği gözlendikten sonra kendisi ile tedavinin riskleri görüşülüp istiyor ise ameliyat edilmelidir.

Varikoselin tedavisi nasıl yapılır?

Varikoselin en sık ve güncel tedavisi ameliyattır. Ancak anjiografik tekniklerin kullanımıyla damarların içerisine çeşitli maddelerin verilmesiyle de tedavi gerçekleştirilebilir. Varikosel ameliyatları kasık bölgesine yapılan bir kesi ile gerçekleştirilir. Burada testislere girden toplardamar bulunarak bağlanır. Başarı şansı mikroskop ya da büyüteç kullanıldığında çok daha yüksek olmakta ve istenmeyen etkilerin (komplikasyon) gelişmesi nadir olmaktadır. Varikosel ameliyatı yaklaşık 30-60 dakika kadar sürer. Ameliyattan sonra karşılaşılabilecek komplikasyonlardan en sık olanı hidrosel (testis çevresinde sıvı birikimi) ve atrofidir.

Varikoselin tanı ve tadavi sonrası kontrol ve takibi nasıl yapılır?

Tedavi gerektirmeyen olguların senede bir sperm analizi ve fizil inceleme ile takibi gerekmektedir. Tedavi olan kişilerin ise sperm analizindeki düzelmeler 5 aya kadar süren süre zarfında son halini almaktadır.